Donald Trump gây sức ép buộc Ukraine đầu hàng Nga
Trong những ngày chiến sự tiếp tục leo thang, người dân Ukraine bất ngờ phải đối diện thêm một cú sốc khác, lần này không đến từ tên lửa Nga, mà từ chính kế hoạch hòa bình mới được Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố. Trên truyền thông quốc tế, kế hoạch ấy được mô tả như một “đề xuất chấm dứt chiến tranh”. Nhưng với rất nhiều người Ukraine, nó giống một kiểu sức ép buộc Kyiv phải chấp nhận điều kiện gần như do Moscow viết sẵn.
Thời điểm công bố lại rơi đúng lúc các đợt tấn công của Nga ngày càng ác liệt hơn bao giờ hết. Ở vùng đông nam, binh lính Nga đã dùng hỗn hợp UAV, robot chiến đấu hiện đại và đạn pháo có độ chính xác cao để gây áp lực lên các tuyến phòng thủ của Ukraine. Trong khi đó, lưới điện trên toàn quốc tiếp tục bị tàn phá, khiến hàng trăm nghìn hộ dân phải sống trong cảnh tối đen suốt nhiều giờ. Khi hoàng hôn đến từ lúc bốn giờ chiều và nhiệt độ rơi xuống mức băng giá, mất điện đồng nghĩa với việc nhiều gia đình phải ngủ trong cái lạnh cắt da.
Chỉ trong một đêm đầu tuần, Kyiv lại treo cờ tang khi ít nhất sáu người thiệt mạng vì loạt tên lửa mới. Ở phía bên kia biên giới, Nga thông báo ba người chết trong một cuộc tấn công bằng UAV mà họ quy cho Ukraine thực hiện. Cả hai phía đều đang chịu thương vong, nhưng người dân Ukraine cho biết cảm giác đau đớn hơn khi nghe về những điều kiện mà kế hoạch của Trump đề xuất.
Một số binh sĩ nói thẳng rằng họ bị “choáng váng”. Với họ, kế hoạch này chẳng khác gì mở đường cho Nga đạt được điều họ chưa thể làm bằng chiến sự. Bohdan, một lính vận hành UAV, cho biết phương Tây đã nhiều lần trì hoãn quyết định quan trọng, khiến Ukraine đánh mất những cơ hội chiến lược. “Chúng tôi đang trả giá bằng máu. Họ tranh luận, còn chúng tôi chịu hậu quả,” anh nói. Dù vậy, Bohdan vẫn tin rằng khả năng của Nga không phải vô hạn. Anh nhắc rằng Moscow đã mất ba năm chỉ để giành được một phần rất nhỏ lãnh thổ, với cái giá là hàng trăm nghìn thương vong.
Song trong lúc hỏa lực vẫn đang thiêu đốt nhiều thành phố, một vụ bê bối tham nhũng lại bùng lên trong nội bộ chính quyền Ukraine. Điều này khiến cảm giác bất an trong dân chúng càng trĩu nặng. Đúng thời điểm ấy, Trump tung ra bản kế hoạch 28 điểm và ràng buộc rằng nếu Kyiv không đồng ý, viện trợ quân sự có thể bị dừng. Với nhiều người, đó là cú đâm sau lưng.
Một chủ cửa hàng ở Kyiv nói rằng bà cảm thấy như cả thế giới đang quay mặt đi. Bà cho rằng kế hoạch của Trump quá giống danh sách yêu sách của Điện Kremlin, từ việc cấm Ukraine gia nhập NATO đến yêu cầu Kyiv chịu trách nhiệm nếu “tấn công” Nga, dù bản thân Ukraine mới là bên phòng thủ. Nhiều chuyên gia tại Kyiv nói thẳng rằng không có bất kỳ bảo đảm an ninh thật sự nào trong kế hoạch này. Crimea, Donetsk, Luhansk cũng bị đề cập theo cách như thể Ukraine phải chấp nhận hiện trạng Nga đang chiếm đóng.
Cựu nhà ngoại giao Nga Boris Bondarev gọi kế hoạch ấy là “chiến thắng ba tầng” cho Moscow: hạn chế chủ quyền Ukraine, làm suy yếu ảnh hưởng ngoại giao Mỹ, và gây rạn nứt cấu trúc an ninh châu Âu. Một chuyên gia khác đặt câu hỏi: nếu tổ chức bầu cử trong 100 ngày, thì người Ukraine ở vùng chiếm đóng sẽ bỏ phiếu bằng cách nào? Ai chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn? Nếu vi phạm ngừng bắn xảy ra thì cơ chế xử lý ở đâu?
Trong bối cảnh đó, nhiều lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải dựa trên nguyên tắc công bằng và bền vững. Họ tuyên bố sẽ không bao giờ chấp nhận điều khoản làm suy yếu chủ quyền lãnh thổ hoặc giới hạn năng lực phòng vệ. Châu Âu cũng yêu cầu kế hoạch phải bao gồm ngừng bắn thực sự, mô tả lộ trình rõ ràng cho việc Ukraine gia nhập NATO, và sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa để tái thiết đất nước.
Một học giả tại Đức nói rằng phản ứng của Kyiv mang thông điệp rõ ràng: “Chúng tôi muốn hòa bình, nhưng không phải kiểu hòa bình dựa trên đầu hàng.”
Xem: aljazeera.com/news