Áp thuế 1–5% trên doanh thu khiến hộ kinh doanh “hết sạch lãi”. Ngưỡng thuế phải dựa trên thu nhập thực.
Từ góc nhìn của những người kinh doanh nhỏ lẻ, những người phải xoay xở vốn, chống chọi chi phí tăng từng ngày và cố giữ chữ tín với khách hàng, mức ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm để bắt đầu tính thuế đang bị nhiều đại biểu Quốc hội nhận định là không sát với thực tế. Nói dễ hiểu, nếu một hộ kinh doanh chỉ đạt doanh thu 200 triệu đồng/năm thì sau khi trừ hết các chi phí vận hành, số tiền thực sự còn lại gần như chẳng đáng bao nhiêu.
Sáng ngày 4/11/2025, dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi được Chính phủ trình lên Quốc hội, đề xuất điều chỉnh toàn diện 35 điều luật hiện hành. Trong số các thay đổi, dự luật giữ nguyên mức 200 triệu đồng/năm là “ngưỡng không chịu thuế” đối với hộ kinh doanh, bắt đầu từ ngày 1/1/2026, thời điểm cơ chế khoán sẽ được thay thế bằng hình thức tự kê khai và nộp thuế.
Các hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm sẽ bị đánh thuế trực tiếp trên doanh thu, với mức thu theo từng ngành nghề: phân phối - bán buôn bán lẻ 0,5%; dịch vụ và xây dựng không bao thầu vật liệu 2%; sản xuất - vận tải - xây dựng có bao thầu 1,5%; cho thuê tài sản và một số ngành đại lý đặc thù 5%; nội dung số, giải trí trực tuyến, truyền thông điện tử hoặc quảng cáo số 5%; và 1% cho các ngành nghề còn lại. Các hộ có doanh thu từ 3 tỷ đồng trở lên sẽ bị áp mức thuế 17% trên lợi nhuận.
Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng dù cải cách là cần thiết, nhưng chính các hộ kinh doanh nhỏ, vốn đang ở “đáy” của nấc thang kinh tế, sẽ chịu áp lực nặng nề nhất. Phần lớn họ chỉ làm để nuôi gia đình, trang trải sinh hoạt và hầu như không có khoản dự phòng.
Ông phân tích thêm rằng biên lợi nhuận thực tế của nhóm kinh doanh nhỏ chỉ khoảng 3-5%, giỏi lắm mới chạm 10%. Nếu đánh thuế 1-5% trên doanh thu, gần như toàn bộ lợi nhuận sẽ “bốc hơi”. So với doanh nghiệp có hệ thống kế toán đầy đủ, việc đánh thuế trực tiếp trên doanh thu khiến hộ kinh doanh chịu thiệt thòi rõ rệt.
Ông Lâm cũng nêu sự chênh lệch so với người làm công ăn lương: một nhân viên thu nhập 10–11 triệu đồng/tháng đã phải đóng thuế, trong khi một hộ kinh doanh có doanh thu 200 triệu đồng/năm, tương đương khoảng 16,6 triệu/tháng nhưng lợi nhuận thực chỉ cỡ 1,6 triệu, vẫn bị xếp vào nhóm phải nộp thuế. Như vậy có công bằng không? Họ cũng phải nuôi con, chăm bố mẹ, gánh trách nhiệm gia đình, nhưng lại không được giảm trừ gia cảnh tương xứng.
PGS Trần Hoàng Ngân đồng quan điểm: doanh thu 200 triệu nghe thì lớn, nhưng sau khi trả tiền điện nước, thuê mặt bằng, nhân công, nhập hàng… gần như chẳng còn gì. So với mức giảm trừ gia cảnh mới 15,5 triệu/tháng (tương đương khoảng 280 triệu/năm), việc giữ nguyên ngưỡng 200 triệu cho hộ kinh doanh là thiếu hợp lý. Ông đề nghị nâng lên mức 300 - 400 triệu đồng/năm.
GS Hoàng Văn Cường bổ sung rằng thuế phải đánh vào lợi nhuận, không phải doanh thu. Lấy ví dụ một người bán 200 hộp sữa, doanh thu 200 triệu nhưng lợi nhuận chỉ 10 triệu, vậy mà vẫn phải đóng thuế thì thật bất hợp lý. Ông đề xuất ngưỡng thuế phải dựa trên thu nhập thực.
Như vậy, dưới góc nhìn của những người kinh doanh nhỏ, chính sách thuế cần phản ánh đúng thực tế: công bằng, hợp lý và không “bóp nghẹt” những người đang cố gắng kiếm sống bằng đồng tiền chân chính. Những lo ngại này là hoàn toàn chính đáng, và hy vọng sẽ được các nhà lập pháp xem xét thấu đáo.
Xem: Cafevn