Đời Sống
Giang hồ mạng và căn bệnh “thối não” lan rộng: Khi sự lệch chuẩn được tung hô là bản lĩnh
Trong một xã hội mà những giá trị tốt đẹp đôi khi bị lu mờ bởi ánh đèn sân khấu của sự nổi tiếng ảo, những nội dung nhảm nhí, phản cảm, thậm chí độc hại đang ngày càng có đất sống trên mạng xã hội. Càng sốc, càng dị, càng lệch chuẩn… thì lại càng viral. Và đáng buồn hơn cả, khán giả chính lại là một bộ phận không nhỏ giới trẻ.
Các video mang màu sắc giang hồ, nói tục, gây sốc, khoe tiền, khoe xe, khoe “lối sống bản lĩnh” đầy ngông nghênh… đang thu hút hàng triệu lượt xem, hàng trăm nghìn lượt theo dõi. Từ mạng ảo, nhiều "giang hồ mạng" như Phú Lê, Tiến “bịp”… từng bước bước ra đời thực, và rồi... bước vào vòng lao lý.
Điều gì khiến những nội dung này lan truyền mạnh mẽ đến vậy? Đó là vì người ta xem – dù họ biết là vô nghĩa. Và khi có người xem, tất nhiên sẽ có người làm. Cái vòng xoáy “xem – sản xuất – lại xem” cứ lặp đi lặp lại như một cỗ máy vô hình đang xói mòn nhận thức.
Chơi ngông giờ được xem là “ngầu”?
Một số bạn trẻ hiện nay đang lầm tưởng rằng: dám làm điều sốc, điều sai – thì đó là cá tính, là bản lĩnh. Họ cho rằng “ai cũng ngoan thì chán lắm”, và những kẻ dám chửi thề, đánh nhau, hay “dạy” cách làm giàu bằng đỏ đen, thậm chí phạm pháp… lại được tung hô như người hùng.
Câu chuyện về một đứa trẻ nói: “Cần gì học, làm xã hội đen cũng có tiền, có fans” không còn là chuyện đùa trên mạng. Nó đang phản ánh một thực tế khiến nhiều người lớn phải giật mình: thần tượng của một số bạn trẻ không còn là những người giỏi giang, đạo đức, mà là những "kẻ có gan làm điều người khác không dám".
“Brain rot” – khi trí óc bị làm mềm bởi nội dung rác
Theo chuyên gia truyền thông Lê Quốc Vinh, hiện tượng này là biểu hiện rõ nét của “brain rot” – hội chứng “thối não” do tiêu thụ nội dung rác quá mức. Người ta dần dần mất khả năng suy nghĩ sâu, chán ghét nội dung bổ ích vì thấy nó “khó hiểu”, “khô khan”.
Giới trẻ bị cuốn vào những thứ vô nghĩa, vì nó dễ tiếp cận, vui vẻ ngay lập tức – không cần phải tư duy. Dần dần, chuẩn mực xã hội bị bẻ cong, và ranh giới giữa đúng – sai trở nên nhạt nhòa.
Cha mẹ muốn “con ngoan” trên giấy, còn ngoài đời thì… mặc kệ?
TS Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, chỉ ra một nguyên nhân sâu xa hơn: sự dễ dãi trong giáo dục đạo đức.
Trước đây, học sinh hư sẽ bị phạt, bị hạ hạnh kiểm, và phụ huynh sẽ hợp tác với nhà trường để uốn nắn. Nhưng nay, nhiều cha mẹ lại sợ… xấu học bạ con, phản đối kỷ luật, làm ngơ trước lỗi sai, miễn sao điểm cao là được.
Hậu quả là trẻ không còn hiểu rõ ranh giới giữa việc được phép và bị cấm. Và khi mạng xã hội không có ranh giới, còn gia đình cũng mơ hồ – trẻ sẽ dễ thần tượng cái sai, cái lệch chuẩn mà không hề biết đó là thứ cần tránh xa.
Không thể cấm, chỉ có thể “giải độc” từ gốc rễ
Ngăn chặn hoàn toàn những nội dung độc hại là điều không thể. Trẻ vẫn có thể xem lén, dùng tài khoản phụ, hoặc bị bạn bè rủ rê. Điều quan trọng là giáo dục nhận thức: giúp người trẻ tự hiểu rằng những thứ đó là độc hại, không đáng xem, không đáng noi theo.
Muốn vậy, cần có sự đồng lòng từ nhiều phía:
Gia đình: Cần có quy tắc sống rõ ràng, làm gương cho con, không “nói một đằng – làm một nẻo”.
Nhà trường: Không chỉ giảng đạo đức bằng lý thuyết, mà phải tạo môi trường học đường lành mạnh, nghiêm túc, có khen thưởng – kỷ luật đúng mực.
Cộng đồng mạng: Bớt tung hô những nội dung “rác”, hạn chế chia sẻ những điều lệch chuẩn.
Người trẻ: Tham gia hoạt động tích cực, phát triển bản thân, tìm kiếm đam mê thật sự, để không còn thời gian và nhu cầu tìm đến những nội dung tạp nham.
Chọn nội dung để xem cũng là lựa chọn cuộc sống bạn muốn sống
Một xã hội văn minh, tiến bộ không thể dựa trên sự tung hô những giá trị lệch lạc. Và giới trẻ – những người sẽ định hình tương lai đất nước – cần được bảo vệ khỏi làn sóng ngầm của sự giải trí độc hại.
Hãy nhớ: mạng xã hội là công cụ, không phải bãi rác. Và bạn là người chọn lọc thông tin, không phải cái thùng tiếp nhận tất cả.
Khi không còn ai xem, không còn ai chia sẻ, nội dung “rác” sẽ tự chết yểu. Hãy trả lại mạng xã hội đúng với chức năng ban đầu của nó: nơi lan tỏa giá trị, lan tỏa tình yêu thương, sự hiểu biết và khát vọng tốt đẹp.