Tổng Bí thư Tô Lâm: “Cần chờ kỳ đại hội tiếp theo để tính chuyện sửa Hiến pháp Việt Nam một cách toàn diện”
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng lần sửa Hiến pháp này chỉ nhắm đến một số điều quan trọng, cấp bách. Việc xem xét điều chỉnh tổng thể, sâu rộng sẽ được cân nhắc kỹ sau Đại hội, khi đã có đánh giá toàn diện về cương lĩnh.
Sáng 5/5, tại buổi họp tổ thảo luận Quốc hội về đề xuất sửa đổi một số nội dung trong Hiến pháp năm 2013, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết nội dung này được đưa ra sớm hơn mọi năm nhằm đảm bảo thời gian cho các đại biểu tìm hiểu, góp ý. Ông nói rõ đây chỉ là điều chỉnh một vài điều luật để phản ánh yêu cầu thực tiễn hiện nay, trên cơ sở chuẩn bị nghiêm túc từ các cơ quan liên quan.
“Nếu cần thiết, chúng ta sẽ bàn chuyện sửa đổi tổng thể sau này. Nhưng để làm được việc đó phải đợi đến kỳ đại hội kế tiếp,” Tổng Bí thư khẳng định. Ông nói thêm, việc điều chỉnh toàn diện sẽ dựa trên tổng kết sâu sắc cương lĩnh, định hướng phát triển dài hạn sau hơn 40 năm đổi mới, để bảo đảm phù hợp với các mục tiêu chiến lược của quốc gia. Ông kêu gọi các đại biểu lắng nghe ý kiến từ người dân, chủ động đóng góp trong việc xây dựng pháp luật.
Ủy ban soạn thảo sửa đổi Hiến pháp có 15 thành viên
Trước đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày tờ trình về việc điều chỉnh Hiến pháp. Theo đó, một Ủy ban dự thảo được lập ra gồm các lãnh đạo cấp cao, do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đứng đầu, với 15 thành viên. Ủy ban này có nhiệm vụ xây dựng hồ sơ, lên kế hoạch lấy ý kiến rộng rãi từ nhân dân và các tổ chức, hoàn thiện nội dung để trình Quốc hội thông qua ngay tại kỳ họp thứ 9.
Ủy ban sẽ được dùng con dấu của Quốc hội, với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp làm đơn vị thường trực. Mọi điều kiện cần thiết sẽ được đảm bảo để Ủy ban hoạt động hiệu quả.
Vì phạm vi sửa đổi lần này khá hạn chế (chỉ ảnh hưởng đến khoảng 8/120 điều), nên phương án là ban hành dưới hình thức Nghị quyết của Quốc hội.
Việt Nam đã trải qua 5 bản Hiến pháp
Từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập, đã có 5 bản Hiến pháp khác nhau, đánh dấu các giai đoạn phát triển lịch sử. Hiến pháp 2013 ra đời trong thời kỳ đổi mới toàn diện, là nền tảng pháp lý quan trọng cho công cuộc hội nhập, phát triển, trong đó quy định rõ vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các cấp hành chính tỉnh – huyện – xã.
Sau hơn một thập kỷ áp dụng, Hiến pháp 2013 đã giúp định hình bộ máy chính trị, nhưng theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, vẫn cần hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu mới trong thực tiễn.
Tinh gọn các tổ chức chính trị – xã hội về Mặt trận Tổ quốc
Ủy ban đề xuất sửa Điều 9 để nhấn mạnh vai trò của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận được xác định là một phần quan trọng trong hệ thống chính trị, nơi tập hợp ý chí, khát vọng toàn dân và thực thi quyền làm chủ của nhân dân.
Mặt trận sẽ đóng vai trò phối hợp hành động, đại diện và bảo vệ lợi ích hợp pháp của các tầng lớp xã hội. Đồng thời, sẽ tăng cường phản biện xã hội, tập hợp ý kiến nhân dân, và tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước.
Dự kiến các tổ chức như Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh sẽ được đưa về trực thuộc Mặt trận. Các tổ chức này hoạt động tự nguyện, đại diện cho quyền lợi thành viên, và phối hợp dưới sự điều hành thống nhất của Mặt trận.
Công đoàn và quyền đại diện người lao động
Điều 10 cũng được đề xuất điều chỉnh để làm rõ vai trò của Công đoàn trong hệ thống chính trị – xã hội khi trực thuộc Mặt trận, đồng thời bổ sung quyền đại diện cho người lao động cả ở cấp quốc gia và quốc tế.
Rút quyền trình luật của các tổ chức trung ương
Điều 84 có thể được sửa để không còn cho phép các cơ quan trung ương của tổ chức thành viên Mặt trận trình dự luật, dự pháp lệnh lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội như trước.
Tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp
Một điểm đáng chú ý là dự thảo đề xuất sửa Điều 110 theo hướng quy định đơn giản hơn về đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình hai cấp: cấp tỉnh (hoặc thành phố trực thuộc trung ương) và các đơn vị hành chính dưới tỉnh (như xã, phường, đặc khu).
Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ quy định chi tiết sau. Ngoài ra, những cụm từ như “cấp chính quyền địa phương” sẽ được loại bỏ, và thêm các điều khoản chuyển tiếp để đảm bảo quá trình sắp xếp đơn vị hành chính không làm gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước.
Đây là bước đi thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, tăng cường phân quyền cho địa phương với tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.